|
(وَأَدْنَى أَلاَّ تَرْتَابُواْ ва шак-шубҳа қилмасликка яқинроқ) Шак-шубҳадан йироқроқ.
Мана шуларнинг ҳаммаси
ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللّهِ وَأَقْومُ لِلشَّهَادَةِ وَأَدْنَى أَلاَّ تَرْتَابُواْ
(Мана шу Аллоҳ наздида адолатлироқ, гувоҳлик учун тўғрироқ ва шак-шубҳа қилмасликка яқинроқ бўлган (ҳукмдир)) юқорида айтиб ўтганимиздек қаринадир.
إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلاَّ تَكْتُبُوهَا
(Лекин агар (ўртадаги муомалангиз) ораларингизда юргизиб турган нақд савдо бўлса, уни ёзмасангизда, сизлар учун гуноҳ йўқдир) узилган истисно. Бу ердаги маъно мана бундай бўлади: Лекин агар ораларингдаги ҳозир бўлиб турган қўлга қўл савдони ёзмасангизлар ҳам бўлаверади. Яъни, уни ёзиш ҳам ёзмаслик ҳам мубоҳдир.
(وَأَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَايَعْتُمْ ва бир-бирингиз билан савдо қилганда гувоҳ келтиринг!). У ҳозир бўлиб турган савдога қайтади. Бу ердаги буйруқ мубоҳликни ифодалайди. Чунки унда қариналар йўқ ва бу иш қурбат (Аллоҳга яқинлик ҳосил қилиш) ҳам эмас. Мавжуд бўлиб турган савдога гувоҳ бўлиш мубоҳдир.
(وَلاَ يُضَآرَّ كَاتِبٌ وَلاَ شَهِيدٌ ва на котиб, на гувоҳга зарар етмасин). Улардан ҳеч бирига озор берилмайди. Озор бериш ёлғонни ёзишга ёки ёлғонга гувоҳлик қилишга мажбурлаш бўладими, босим ўтказиш бўладими, унинг елкасига ҳам ниманидир юклаб қўйиш бўладими, фарқи йўқ. Гувоҳлар билан чиройли муомала қилиш, улар учун енгил бўладиган йўлни тутиш лозим.
Бу ердаги ёзувчи ёки гувоҳларга зарар қилиш ҳаромликни ифодалайди. Бунга қарина
(وَإِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ) агар шундай килсангиз (яъни улардан биронтасига зарар етказсангиз), бу Аллоҳга итоатсизлигингиздир) деган гапдир. Бу бир тавсиф бўлиб, зарар қилишдан тақиқлаш қатъийлигини яъни, бу ишнинг ҳаромлигини ифодалайди.
(وَاتَّقُواْ اللّهَ Аллоҳдан қўрқингиз!). Яъни, ўзларингизни Аллоҳнинг ғазабидан, азобидан сақланглар ва У Зотдан қўрқинглар.
(وَيُعَلِّمُكُمُ اللّهُ Аллоҳ сизларга (ҳақ-ҳидоят йўлини) билдиради) яъни, сизларга шариат ҳукмларини ўргатади. Бас, уларга амал қилинглар.
(وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ Аллоҳ ҳамма нарсани билгувчидир) Аллоҳ Таолога ҳеч нарса махфий эмас. У Зот ишларнинг моҳиятларини билади ва сизларга қилган амалларингизга яраша жазо ёки мукофот беради.
وَاتَّقُواْ اللّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللّهُ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
Зеро, бу қуруқ такрорнинг ўзи эмас. Балки улардан ҳар бири Аллоҳ Таолони улуғлашдан ташқари яна ўзича бир мустақил маънога эга. Кишини тақвога ошно қилган ҳам, бандаларга илм берадиган ҳам, одамлар билмаган нарсаларини билиб олишлари учун уларда табиий ва ақлий хусусиятларни, қобилиятларни яратиб қўйган ҳам, махлуқотларнинг илмли бўлишларидаги Соҳиби миннат ҳам Аллоҳдир.
Оятнинг якунида ҳамма нарсани қамраб олган азалий илмнинг фақат Аллоҳгагина хослиги билдириляпти. Еру осмондаги заррадек нарса ҳам У Зот назаридан четда эмас.
Шунинг учун У Зотнинг номи такрорланиб келиши (اللّهَ ) қуруқ такрорнинг ўзи эмас. Балки, уларнинг ҳар бири ўзича мустақил маънога эга. Айни пайтда у ақлларни лол қолдирувчи буюклик шодасидаги бошқа маънолар билан ҳам туташиб кетади. Еру осмонларни яратган, ҳар бир нарсага бир миқдор тайин қилган Аллоҳ ҳар қандай нуқсондан Покдир!
@ @ @
207-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232